افزودن دیدگاه جدید

معمارنت- نشست هنر و معماری انجمن مفاخر در آخرین چهارشنبۀ شهریور 92، به بررسی جنبۀ تاریخی شکل‌گیری شهر گرگان اختصاص یافته است.
در این نشست که از ساعت 16 تا 19 در موزۀ هنرهای امام علی (ع) برپا خواهد بود مریم زندی و ابوالقاسم دربندی و فرشاد فدائیان سخن خواهند گفت. حضور در این نشست برای عموم آزاد است و مراسم با نمایش فیلم همراه خواهد بود.
در توضیح محتوای این جلسه می‎خوانیم:

استرآباد

شهرگرگان، مرکز استان گلستان در جانب شرقی شمال ایران، تا سال 1316 به نام اِستَرآباد (اَسترآباد) خوانده می‌شد. نام گرگان (جرجان) نامی گرفته شده از جرجان قدیم است که شهری مهم در نزدیکی گنبد کاووس بوده و اینک آثار آن در حوالی امام‌زاده یحیی بن زید قرار دارد.
 

گرگان فعلی و منطقه پیرامونش که از سال 1376 خورشیدی به صورت رسمی به استان گلستان (به نام یکی از جنگل‌های نام آور آن) موسوم شده از سال 1311 تا کنون به نام «گرگان و دشت» شهرت داشته است. گرگان، مرکز سرزمینی آباد است که از یکسر به کوه‌های سر به فلک کشیده البرز تکیه کرده و از دیگر سو در بستر دشت‌های وسیع و حاصلخیز، تن به آب‌های پهنۀ شمالی ایران، دریای هیرکانی یا گرگان (دریای مازندران) سپرده است. این منطقه با سابقه تمدن بیش از شش هزار سال، یکی از دیرینه ترین ولایات ایران و مرکز عمدۀ تمدن و فرهنگ در شمال ایران بوده است. آثار بدست آمده از تورنگ تپه (19کیلومتری شرق گرگان فعلی) و شاه تپه (16 کیلومتری غرب گرگان) نشان از حضور انسان دوره نوسنگی در این منطقه، در حدود 5000 سال قبل دارد. نخستین کاوش ها در حدود سال 1841 میلادی در نزدیک این شهر منجر به کشف خزانه معروف استرآباد شد. برخی از اشیای موجود در آن خزانه متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد و شباهت بسیار با کشفیات تپه حصار دامغان دارد. گروه باستان شناسی سوئدی در سال 1933 پس از مطالعه حوضه رودخانه قره سو در شمال گرگان، وجود بیش از 300 تپۀ تاریخی در این منطقه را تایید نمودند.

از استرآباد قدیم، تپه‌ای تاریخی در شهر گرگان به نام قلعه خندان با قدمت 3هزار سال وجود دارد و باقی قسمت‌ها در اثر سیلاب‌های مکرر و توسعه شهر به تدریج از میان رفته است.

گرگان، زادگاه آقامحمدخان قاجار است و در دوران میرزا تقی خان امیرکبیر – بازسازی شده اما در سال 1323 به علت زمین‌لرزه شدید، مجدداً دچار خسارت عمده گردید. از بناهای قدیم شهر گرگان، بنای امامزاده نور، مسجد گلشن و مدرسه عمادیه را می‌توان نام برد. بافت تاریخی شهر، سومین بافت با ارزش ایران و دارای سبک معماری پس از یزد و اصفهان است و وسیع‌ترین بافت تاریخی شمال کشور را در بردارد. این بافت در سال 1310 خورشیدی در فهرست میراث ملی (به عنوان چهل و یکمین اثر تاریخی ایران) به ثبت رسید که محدوده آن منطبق بر محدوده قاجاری شهر استرآباد است. معهذا بخش بزرگی از بافت تاریخی در دهه‌های اخیر مورد توسعه و تخریب قرار گرفته است. شهر گرگان با شهرهای آکتائو (قزاقستان) و سامسون (ترکیه) خواهرخواندگی دارد.