دفتر هنر قاجار

بازنمایی ابنیه در نقاشی دورۀ قاجار

بازنمایی ابنیه در نقاشی دورۀ قاجار
نویسنده: 
مريم لاري ، منيژه كنگراني
ویژه نامه ها: 

بناهاي ايراني در عهد قاجار بسيار مورد توجه هنرمندان قرار گرفت. عكاسي نوپاي ايراني كه تقريباً همزمان با ظهور خود در اروپا در ايران (به‌خصوص نزد اشراف قاجار) رواج يافت به بناها به‌عنوان موضوعي بي‌حركت و زيبا توجه خاص مبذول داشت. اين ابنيه پرشكوه با تمامي ريزه‌كاري‌ها و تزئينات خود درآثار هنري چون نقاشي، طراحي، چاپ (به خصوص در روزنامه‌هاي نوظهوري چون شرف و شرافت) نيز نمود پيدا كرد.

مقدمه

 

تصاویر: 
منابع: 

1-    افشار، ايرج. گنجينة عكسهاي ايران، نشر فرهنگ ايران، تهران، 1368.
2-    امامي، كريم. ايران قاجار از ديدگاه دو هنرمند فرانسوي، نگار، تهران، 1377.
3-    پاكباز، رويين. دايرة‌المعارف هنر، فرهنگ معاصر، تهران، 1378.
4-    جلالي، بهمن. گنج پيدا، دفتر پژوهش‌هاي فرهنگي، تهران، 1377.
5-    حسيني، مهدي. آثار طراحي ميرزا ابوتراب غفاري، هنرنامة شماره صفر، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، تهران، 1377.
6-    ذكاء، يحيي. تاريخ عكاسي و عكاسان پيشگام در ايران، علمي و فرهنگي، تهران، 1349.
7-    ذكاء، يحيي. تاريخچه ساختمانهاي ارگ سلطنتي تهران، انجمن آثار ملي، تهران، 1349.
8-    ذكاء، يحيي و محمدحسن سمسار. تهران در تصوير، سروش، تهران، 1376.
9-    سعدونديان، سيروس. اولين‌هاي تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، تهران، 1380.
10-    صافي گلپايگاني، قاسم. عكس‌هاي قديمي ايران، دانشگاه تهران، تهران، 1374.
11-    عيسي‌پور، آستانة مباركه حضرت عبدالعظيم عليه‌‌السلام، دفتر آستانه، تهران، 1351
12-    ويلم فلور ،پيتر چلكوسكي، مريم اختيار، نقاشي و نقاشان دوره قاجار، يعقوب آژند ،1381

 

کتیبه‌های ثلث در معماری

کتیبه‌های ثلث در معماری
نویسنده: 
دکترمهدی مکی نژاد
ویژه نامه ها: 

   خط ثلث یکی از اقلام مهم خوشنویسی در هنر ایرانی و اسلامی است. این خط برگرفته و منبعث از خط کوفی است، «ابن مقله بیضاوی»، «ابن بواب» و «یاقوت» درپیدایش، تکمیل ونظام‌مند کردن آن، نقش مهم و اساسی داشته‌اند.ساختار وقابلیت‌های حرکتی خط ثلث،در دو محور عمودی مانند«الف ها» وحرکت‌های افقی مانند «ی» معکوس، همراه با ترکیبات پیچیده، به کمک گردش حروف مختلف، توانایی بالایی به این خط بخشیده است.

 

چکیده :

 

منابع: 

مجله نگره ،شماره 13 ،زمستان 1388

 

عکاسی در دوره قاجار

عکاسی در دوره قاجار
نویسنده: 
محمدرضا طهماسب پور
ویژه نامه ها: 

عکاسی در سال 1258ق/1842م. یعنی تنها کمتر از سه سال پس از اعلام رسمی اختراع آن در فرانسه، در حالی که به برخی از کشورهای جهان، هنوز خبر اين پديده نيز نرسيده بود، به درخواست رسمی دربار محمد¬شاه قاجار از دولت¬های روسیه و انگلستان، وارد ایران شد. پس از طی دهه‌ی نخستين عكاسی به روش صفحه‌ی نقره‌اندود، ماجرای پر فراز و نشيب عکاسی در ایران، با شیفتگی ناصرالدین شاه  و پشتیبانی وی از اين پديده‌ی شگفت‌انگیز قرن نوزدهمی ادامه پيدا كرد.

 

عکاسی ایران، تاریخی گرانسنگ

عکاسی در سال 1258ق/1842م. یعنی تنها کمتر از سه سال پس از اعلام رسمی اختراع آن در فرانسه، در حالی که به برخی از کشورهای جهان، هنوز خبر اين پديده نيز نرسيده بود، به درخواست رسمی دربار محمد¬شاه قاجار از دولت¬های روسیه و انگلستان، وارد ایران شد.

 

پس از طی دهه‌ی نخستين عكاسی به روش صفحه‌ی نقره‌اندود، ماجرای پر فراز و نشيب عکاسی در ایران، با شیفتگی ناصرالدین شاه  و پشتیبانی وی از اين پديده‌ی شگفت‌انگیز قرن نوزدهمی ادامه پيدا كرد.

 

منابع: 

خبرنامه داخلی گردهمایی فرهنگ و هنر دوره قاجار

 

قالیچه‌های دوران قاجار

قالیچه‌های دوران قاجار
نویسنده: 
مهدی کشاورز افشار
ویژه نامه ها: 

با نگاهی به تاریخ هنر قالی بافی ایرانی، در کنار قالی‌های معروف و مشهور ایران با نقوش تجریدی و انتزاعی، به قالیچه‌هایی بر می‌خوریم که شکلی کاملاً متفاوت ازاین هنر را ارائه می‌کنند. این قالیچه‌ها که تاریخ پدیدآمدن آنها عمدتاً سده‌های 13و14 هجری قمری یعنی دوران حکومت سلسله‌ی قاجار را در ایران نشان می‌دهد، نوع بدیعی از طرح و نقش را برخود دارند که محققان به آن نام طرح و نقش «تصویری» داده‌اند و این قالیچه‌ها را «قالیچه‌های تصویری» خوانده‌اند.

قالیچه‌های تصویری دوران قاجار

مقدمه
با نگاهی به تاریخ هنر قالی بافی ایرانی، در کنار قالی‌های معروف و مشهور ایران با نقوش تجریدی و انتزاعی، به قالیچه‌هایی بر می‌خوریم که شکلی کاملاً متفاوت ازاین هنر را ارائه می‌کنند.

 

منابع: 

خبرنامه داخلی گردهمایی فرهنگ و هنر دوره قاجار

1.    تناولی،پرویز.1368.قالیچه های تصویری ایران. تهران:سروش.
2.    دادگر،لیلا.1380.قالی های تصویری موزه فرش ایران.تهران:سازمان میراث فرهنگی.
 

 

پارچه بافي عصر قاجار

در باب هنر پارچه بافي عصر قاجار
ویژه نامه ها: 

پارچه‌بافي عصر قاجار با وجود غناي طرح و اسلوب بافت تاكنون چندان شناخته نشده و درك كامل و جامع‌نگري از آن در دست نيست. دكتر «زهره روح فر»، عضو هيات علمي همايش هنرهاي صناعي گردهمايي، باستان شناس و هنر پژوه برجسته و صاحب تاليفات گوناگون در حوزه‌ی پارچه و پارچه‌بافي ادوار مختلف در ايران مي‌باشند.اين گفتگو دو سال پيش و به استقبال از همايش فرهنگ و هنر قاجار انجام شده است؛ همايشی كه متاسفانه برگزار نشد.

 

پرسش و پاسخ با دكتر روح فر

 

 در باب هنر پارچه بافي عصر قاجار
 

مصاحبه از: مقداد جاويدي صباغيان
 

منابع: 

خبرنامه داخلی گردهمایی فرهنگ و هنر دوره قاجار

 

شرحی بر پرونده هنر قاجار

شرحی بر پرونده هنر قاجار
ویژه نامه ها: 

تاريخ فرهنگ و هنر هر قوم و مردمي زنجيره‌اي است به هم بافته و تابيده در بستر زمان، بررسي و رويارويي با هر حلقه از اين زنجيره، ما را ناگزير از بررسي ديگرانش مي‌دارد. از همين روست كه در نگاه به تاريخ هنر هر سرزمين ناچار از مطالعات هم‌زماني و درزماني خواهيم بود.

 

تاريخ فرهنگ و هنر هر قوم و مردمي زنجيره‌اي است به هم بافته و تابيده در بستر زمان، بررسي و رويارويي با هر حلقه از اين زنجيره، ما را ناگزير از بررسي ديگرانش مي‌دارد. از همين روست كه در نگاه به تاريخ هنر هر سرزمين ناچار از مطالعات هم‌زماني و درزماني خواهيم بود.

 

يادداشتي بر معماري دوره‌ی قاجار

يادداشتي بر معماري دوره‌ی قاجار
نویسنده: 
كامبيز حاجي قاسمي
ویژه نامه ها: 

تقرب زماني اين دوره به دوره‌ی معاصر، آثار شهرسازي و معماري باقيمانده از اين دوره و تعدد و تنوع آن‌ها همچون بخش اعظم بافت‌هاي شهرهاي تاريخي ما، بازارها و بناهاي وابسته به آنها، خانه‌هاي گوناگون در شهرهاي مختلف، مساجد، مدارس، آرامگاه‌ها و ساير بناهاي مذهبي، باغ‌ها و كاخ‌ها، بناهاي خدماتي و بسيار مستحدثات ديگر در گوشه و كنار اين سرزمين در مقابل قلت نسبي آثار دوره‌هاي ديگر سبب شده تا بيشتر آنچه از معماري و شهرسازي تاريخي و سنتي در خاطر جمعي ايرانيان بجا مانده متأثر از معماري و شهرسازي اين دوره باشد.

 

قرن سيزدهم تا نيمه قرن چهاردهم هجري قمري يعني دوره‌ی حكومت سلسله‌ی قاجاريان، دوره‌ی تحول مهم فرهنگي ـ اجتماعي در زندگي جامعه‌ی ايراني است كه تأثيرات عميق آن در سير تحولات معماري و شهرسازي ايران به وضوح قابل مشاهده است.

 

منابع: 

خبرنامه داخلی گردهمایی فرهنگ و هنر دوره قاجار

 

سينما در عصر قاجار

سينما در عصر قاجار
ویژه نامه ها: 

عليرضا قاسم‌خان از چهره‌هاي مطرح عرصه فيلم‌سازي و پژوهش‌گري هستند، و سال‌ها مسئوليت‌هاي فرهنگي متعددي را بر عهده داشته‌اند، در اين گفتگوي كتبي به موضوع فيلم قاجار و چگونگي ورود سينما به ايران مي‌پردازند.

 

پرسش و پاسخ با علي‌رضا قاسم‌خان

 

 در باب فيلم قاجار

 

مصاحبه از: مقداد جاويدي صباغيان

 

 عليرضا قاسم‌خان از چهره‌هاي مطرح عرصه فيلم‌سازي و پژوهش‌گري هستند، و سال‌ها مسئوليت‌هاي فرهنگي متعددي را بر عهده داشته‌اند، در اين گفتگوي كتبي به موضوع فيلم قاجار و چگونگي ورود سينما به ايران مي‌پردازند.

 

منابع: 

خبرنامه داخلی گردهمایی فرهنگ و هنر دوره قاجار

ساختار محلات شکل‌دهنده به شهر قاجاری

ساختار محلات شهر قاجاری
نویسنده: 
فرامرز پارسی [1] کاوه منصوری [2]
ویژه نامه ها: 

شهربه عنوان موجودی سیستماتیک، نظامی سلسله مراتبی است که از ترکیب زیر سیستم‌ها بوجود می‌آید. محلات شهرهای تاریخی، عناصرکالبدی، اجتماعی واقتصادی شهر به شمار می‌روند که در مرتبه‌ای پائین‌تر از مفهوم شهر، سیستم پیچیده آن را بوجود آورده‌اند. بدیهی است که مجموعه بوجود آمده در قالب رابطه‌ای معنادار ، مفهومی فراتر از عناصر تشکیل‌دهنده خود به شمار می‌رود.

 

بررسی نظام اجتماعی در ساختار شهرهای ایران و

تبیین جایگاه محلات به مثابه نظام اجتماعی شکل‎دهنده به شهرقاجاری

 

چکیده

 

منابع: 

1.    مشهدیزاده دهاقانی؛ ناصر، تحلیلی از ویژگی های برنامه ریزی شهری در ایران، دانشگاه علم وصنعت، دی 1373

2.    عدل؛ شهریار، اورکاد؛ برنارد، تهران- پایتخت دویست ساله، سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران، زمستان 1375

3.    هردوگ؛ کلاوس، ساختار شکل در معماری ایران و ترکستان، واحد پژوهش و ترجمه مهندسان مشاور بانیان، 1376

4.    خیرآبادی؛ مسعود، شهرهای ایران، نشر قدس، سال 1376

5.    خاکساری؛ علی، محله های شهری در ایران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1385

6.    فلامکی؛ محمد منصور، فارابی و سیر شهروندی در ایران، نشر فضا، سال 1385

7.    حبیبی؛ سید محسن، شرح جریان های فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر، دفتر پژوهش های فرهنگی، 1385

8.    کیانی؛ محمد یوسف، شهرهای ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی، 1366

9.    پوپ؛ آرتور، معماری ایران، نشر اختران، 1384

10.    کیانی؛ مصطفی، معماری دوره پهلوی اول، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، سال 1383

11.    پیرنیا؛ محمد کریم، آشنایی با معماری اسلامی ایران، دانشگاه علم و صنعت ایران، سال 1383

12.    اردلان؛ نادر، بختیار؛ لاله، حس وحدت، نشر خاک، سال 1380

13.    مینورسکی، سازمان اداری حکومت صفویه، ترجمه مسعود رجب نیا، نشر زوار، سال  1334

14.    مجیر شیبانی؛ نظام الدین، تشکیلات شاهنشاهی صفویه، دانشگاه تهران، سال 1346

15.    کریمان؛ حسین، تهران در گذشته و حال، دانشگاه ملی، سال 1353

16.    تحویلدار؛ میرزا محمد حسین، جغرافیای اصفهان، به کوشش منوچهر ستوده، دانشگاه تهران، سال 1342

 

فراز و فرود موسیقی در دوره قاجار

نویسنده: 
فرید دهديزی
ویژه نامه ها: 

 «حرمت‌ساز» در دوره‌ی صفویه مهمترین گفتمان در حوزه‌ی موسیقی محسوب می‌شود. به این ترتیب که با توجه به صبغه‌های تشریعی و فربهی فقه در عصر صفوی، نهادهای عرفانی، فلسفی، ادبی و هنری به امتناع و انقطاع می‌رسند. موسیقی نیز در این بحران، بی‌نصیب نبود...

 

معمارنت
1 - «حرمت‌ساز» در دوره‌ی صفویه مهمترین گفتمان در حوزه‌ی موسیقی محسوب می‌شود. به این ترتیب که با توجه به صبغه‌های تشریعی و فربهی فقه در عصر صفوی، نهادهای عرفانی، فلسفی، ادبی و هنری به امتناع و انقطاع می‌رسند. موسیقی نیز در این بحران، بی‌نصیب نبود.

 

منابع: 

خبرنامه داخلی گردهمایی فرهنگ و هنر دوره قاجار